Sınır Bilişim

Merhaba;

Las Vegas’da şu an sabahın 5’i. Saat farkından dolayı hala bünyem adaptasyon sağlayamadığı için ben oturmuş bu yazıyı hazırlıyorum. Sınır bilişim olarak türkçeye çevirdiğimiz (“edge computing”) ile ilgili genel bir bilgi aktarımı yapmaya çalışacağım. Cisco, bulut bilişimin, organizasyonların networklerinin sınırına genişletildiği teknolojiyi 2014 yılından beri sis bilişim (“fog computing”) olarak isimlendirmektedir. Ben bu yazımda üretici firmaların daha çok kullandığı sınır bilişim ifadesini kullanarak yazıma devam edeceğim.

Sınır bilişim, dijitalleşmeye başlayan gezegenimiz için yeni bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu teknoloji, geleneksel bulut bilişimin sınırlarını ortadan kaldırarak, daha güçlü ve verimli network mimari çözümlerini aktifleştirerek, bu çözümlerin, tüm çözüm (yapı) içinde kullanılmasına imkan sağlamaktadır. Bu teknoloji sayesinde firmalar, kritik iş kararları verebilmeleri için verinin toplandığı kaynaklara yakın noktalarda ham veriyi işleyebilmektedir. Bu sayede IoT operasyonlarında karşıların çıkan gecikmeyi azaltabilmekte ve bulut bilişimin gücünü daha etkin bir şekilde kullanabilmektedir.

Kaynaklara göre, 2020 yılında, IoT cihaz sayısının 8 milyara çıkacağı tahmin ediliyor. Bu kadar cihazın ortaya çıkaracağı veri büyüklüğünü hayal edebiliyor musunuz? Bu kadar veriyi değere dönüştürmenin gücünün organizasyonlara katacağı faydaları da hayal etmek zor değil. Bu derece yoğun verinin işlenebilme ihtiyacı üretici firmaların; daha etkin, daha üretken, daha düşük maliyetli, daha uzun çalışabilirlik süresine dahip yapıları geliştirmeleri konusunda motivasyonunu artırmaktadır.

Bu derece büyük verinin depolanması, gerektiğinde doğru lokasyonlara aktarılması günümüzde bile problem olmaya başlamış durumdadır. IoT cihazlarındaki üstel artış oranları, 2020 yılında bulut bilşim networkleri arasındaki trafik artışının 14.1 Zettabytes, diğer bir deyişle trilyon Gigabytes olacağı tahmin ediliyor. Bu artışda, depolanan verinin analizinin ve işlenmesinin daha uzun sürelerde yapılabilmesine neden olacaktır. Bu sorunun çözümü olarak karşımıza sınır bilişim çıkmaktadır. Veri işlemesini, kaynak verinin lokasyonuna yakın sınır network bileşenlerinde yapabilirsek ve buluta sadece ihtiyaç duyduğumuz veriyi gönderebilirsek, hem bant genişliğinden kazanç sağlamış olacağız, hem verimizi daha hızlı işleyerek, rakiplerimize göre daha hızlı ve doğru kararlar alabiliyor olacağız.

Elbette sınır bilişimin gücü, IoT uygulamaları içinde yeni kapılar açacaktır. Network üzerinden iletilecek verinin büyüklüğünün azalması, bulut üzerinde daha az verinin tutulmasının yeterli olması, veri iletimindeki öteleme zamanını (“lag time”) azaltacak, hassas verinin ek depolama birimi yerine cihaz içinde tutulabilmesi, verinin mahremiyet ve güvenliğini daha fazla geliştirecektir.

Hitachi Vantara, Juniper Networks ile iş ortaklığı geliştirerek hala büyümekte olan bu markette güçlü bir yer edinmeyi hedeflemektedir. Yukarıda yazdıklarımızdan aslında şu sonucu çıkarabiliriz, sınır bilişim dağıtık yapıda, açık mimaride ve işleme gücünü merkezi olmaktan çıkaran yepyeni bir çalışma şekli bize sunmaktadır.

Sınır bilişimin, çok fazla verinin kaynağa yakın işlenebilmesi sayesinde daha etkin bir veri işleme sürecini bize sağladığı gibi, internet bant genişliği kullanımında ciddi azalma sağlayacaktır. Sonucu olarak elbette maliyetlerimiz azalacak, uzak lokasyonlardaki uygulamalar daha verimli kullanılabilecektir. Belki de daha önemlisi, hassas verinizi “public” buluta çıkmadan işleyebilmenin gücü ile hassas veriniz için faydalı bir güvenlik katmanı oluşturabimeniz olacaktır.

Aslında farklı cümlelerle biraz daha sınır bilişimin aklımıza yerleşmesini istediğim için, şu şekilde yine bir tanım yapabiliriz. Sınır bilişim, hesaplama gücünü, kaynak veriye mümkün olan en yakın noktaya getirmeye odaklanan bir network felsefesidir. Genel bir ifade olarak, bulut üzerinde daha az işlem yapmış olacağız, bulut üzerindeki işlemleri lokal noktalara taşımış olacağız, örneğin kullanıcı bilgisayı, bir IoT cihazı veya bir sınır sunucu (“edge server”) üzerinde işlemlerimizi yapabileceğiz. Hesaplama gücünü networkün sınırına getirmek, çoğu zaman uzun mesafeler gerektiren sunucu – istemci arasındaki iletişimi daha az yoğun hale getirecektir.

Örneğin, yüksek çözünürlükte çok fazla sayısı güvenli IoT kamerası olduğunu düşünelim. Bu kameralar çok özellikli olmayan kameralar olsun (“dumb”). Yaptıkları tek iş, ham video sinyallerini sürekli bir akış olarak buluta göndermek olsun. Diğer taraftan bulut üzerinde, bir hareket belirleme uygulamasıyla, sadece ihtiyaç duyduğumuz görüntülerin ayıklanarak sunucu veri tabanına işlendiğini varsayalım. Bu çalışma şeklinde, yoğun olarak bant genişliğini kullandığımız gibi, bulut üzerindeki sunucularımızda da yoğun bir yük oluşturmaktayız. Şimdi hareket belirleme hesaplama gücünün network sınırına taşındığını hayal edelim. Bahsettiğim her kameranın kendi hesaplama gücünü kullanarak hareket belirleme uygulamasını çalıştırdığını düşünelim. Ek olarak sadece ihtiyaç duyulan bilgiyi buluta göndersin. Bu sayede, bant genişliğinde kayda değer bir azalma olmayacak mı? Dahası, bulut sunucu sadece itiyaç duyulan bilgiyi depolamaktan sorumlu olacaktır. Bulut sunucu gereksiz işlerden arındığı için, sizin sunacağınız daha fazla kamera ile aşırı yüklenmeden iletişime geçebilecektir. Sınır bilişimi, bu şekilde basit bir analoji ile somutlaştırabiliriz.

Sınır bilişimin peki yan etkileri olmayacak mı? Daha akıllı cihazları tasarlamamız gerekecek. Içine hesaplama gücü gömülen daha sofistike sınır sunuculara, IoT cihazlarına ihtiyacımız olacaktır. Kötü niyetli kişiler, daha farklı ataklarla cihazları ele geçirmeye çalışacaktır. Daha fazla lokal donanıma ihtiyacımız olacaktır. Buna ragmen, düşen maliyetler sayesinde, daha az maliyetli daha akıllı cihazların üretilebileceği açıktır.

Sınır bilişimin sağlayacağı güçlü veri işleme kabiliyetleri, sunacağı performans kazançları, bant genişliğinin verimli kullanımı, uygulama geliştiricilere sağlayacağı yepyeni bir bakış açısıyla, benim görüşüme göre çözümlerimizde haklı olarak yerini edinecektir.

13 Ekim 2019 – Las Vegas – Asiye Yiğit

Kaynakça:

https://www.em360tech.com/data_management/tech-news/top-ten/top-10-edge-computing-vendors/

https://www.hpe.com/us/en/what-is/edge-computing.html

https://www.cloudflare.com/learning/serverless/glossary/what-is-edge-computing/

https://www.webopedia.com/TERM/F/fog-computing.html

https://www.endustri40.com/bulut-bilisim-cloud-computing-nedir/