Merhaba;
11 Temmuz 2016 yılında sigaranın beyin üzerindeki etkilerini anlatan bir yazı paylaşmıştım.
https://www.linkedin.com/pulse/sigara-ve-beyin-asiye-yigit/
Bugün, yine IT’den farklı bir konu üzerinde yazmak istedim. Evet, yine sigara ve etkilerinden bahsetmek istiyorum.
Mutlaka hepinizin evet biliyoruz, zararlı zararlı dediğini duyuyorum. Ama ben biraz daha işin teknik kısmına da girerek tehlikenin küçümsediğimizden çok daha büyük olduğunu gözler önüne sermek istiyorum.
US’de, her yıl sigara nedeniyle ölen kişi sayısı 480,000. Bu ölüm oranı, HIV’in, uyuşturucu kullanımının, alkol kullanımının, motorlu araç yaralanmalarının ve ateşli silahların neden olduğu ölüm oranlarından çok daha fazla.
Aşağıdaki istatistiksel bilgiler daha ilginç.
Amerika Birleşik Devletleri tarafından yapılan tüm savaşlarda ölenlerin 10 katından daha fazlası, ABD’de sigara içmenin neden olduğu hastalıklardan ölmüş durumda.
Sigara içmek, akciğer kanseri ölümlerinin %90’nın nedeni. Yani 10 kişinin 9’unun akciğer kanserinden ölmesinin nedeni sigara.
Daha vahimi, sigara nedeniyle akciğer kanserinden ölen kadın sayısı, meme kanserinden ölenlere göre daha fazla.
Sigara, kronik obstrüktif akciğer hastalığından (KOAH) kaynaklanan tüm ölümlerin yaklaşık %80’ine, yani 10 kişiden 8’inin, ölümüne neden oluyor.
Sigara içenlerde, kroner kalp hastalığı görülme riski 2 ila 4 kat arasında daha fazla.
Sigara içen erkeklerin akciğer kanserine yakalanma riski, sigara içmeyenlere göre 25 kat daha fazla.
Sigara kadınları daha çok etkiliyor. Sigara içen kadınların, sigara içmeyenlere göre akciğer kanserine yakalanma riski 25.7 kat daha fazla.
Aslında bu oranlara baktığınız zaman, sigaranın genel sağlık düzeyinin azalmasına, işe devamsızlığın artmasına ve sağlık hizmeti kullanımının ve elbette maliyetlerinin de artmasına neden olduğunu söylememiz gerekir.
Maalesef etkileri o kadar fazla ki… Bakın daha nelere neden oluyor.
Sigara içenler, kalbi ve kan damarlarını etkileyen hastalıklar (kardiyovasküler hastalık) açısından daha büyük risk altındadır.
Sigara içmek, felç ve koroner kalp hastalıklarına neden oluyor.
Günde beşten az sigara içen kişilerde bile erken kardiyovasküler hastalık belirtileri olabileceği araştırmalarda belirlenmiş durumda.
Sigara içmek kan damarlarına zarar verir ve damarların kalınlaşmasına ve daralmasına neden olur. Bu durum ise kalbinizin daha hızlı atmasına ve kan basıncınızın yükselmesine neden olur. Pıhtılar da oluşabilir.
Bir inme, pıhtının, beyninizin bir kısmına kan akışını engellemesi durumunda, beyninizin içinde veya çevresinde bir kan damarının patlaması durumunda ortaya çıkabilir.
Söylemesi çok hoş değil ama sigaranın neden olduğu tıkanıklıklar bacaklarınıza ve cildinize giden kan akışını da azaltacaktır.
Sigara içmek, solunum yollarınıza ve akciğerlerinizde bulunan küçük hava keselerine (alveoller) zarar vererek akciğer hastalığına neden oluyor.
Sigaranın neden olduğu akciğer hastalıkları arasında amfizem ve kronik bronşiti içeren KOAH yer alıyor.
Astımınız varsa, tütün dumanı bir krizi tetikleyebilir veya krizinizi daha da kötüleştirebiliyor.
Sigara içenlerin KOAH’tan ölme olasılığı, içmeyenlere göre 12 ila 13 kat daha fazladır.
Sigara içmek vücudunuzun hemen her yerinde kansere neden olabiliyor.
Mesane
Kan (akut miyeloid lösemi)
Serviks, rahim ağzı
Kolon ve rektum (kolorektal)
yemek borusu
Böbrek ve üreter
gırtlak
Karaciğer
Orofarenks (boğaz, dil, yumuşak damak ve bademciklerin kısımlarını içerir)
Pankreas
Mide
Trakea, bronş ve akciğer
Sigara içmek vücudun neredeyse her organına zarar verir ve kişinin genel sağlığını etkiler. Sigara içmek bir kadının hamile kalmasını zorlaştırabilir. Ayrıca doğumdan önce ve sonra bebeğinin sağlığını da etkileyebilir. Erken doğum, ölü doğum (doğumdan önce bebeğin ölümü), düşük doğum ağırlığı ani bebek ölümü sendromu (SIDS veya beşik ölümü olarak bilinir), ektopik gebelik, bebeklerde orofasiyal yarıklar gibi pek çok duruma sebep olabilir.
Sigara içmek aynı zamanda erkek spermlerini de etkilemektedir. Bu durum, doğurganlığı azaltabilir ve ayrıca doğum kusurları ve düşük yapma risklerini artırabilir.
Sigara içmek kemik sağlığını etkilemektedir. Çocuk doğurma yıllarını geçmiş sigara içen kadınların kemikleri, hiç sigara içmeyen kadınlara göre daha zayıftır. Ayrıca bu kadınlar, kırık kemikler için daha büyük risk altındadırlar.
Sigara içmek dişlerinizin ve diş etlerinizin sağlığını etkiler ve diş kaybına neden olur.
Sigara içmek katarakt riskinizi artırabilir (görmenizi zorlaştıran göz merceğinin bulanıklaşması). Ayrıca yaşa bağlı makula dejenerasyonuna (AMD) neden olabilir. AMD, gözün merkezi görüş için gerekli kısmı olan retinanın merkezine yakın küçük bir noktanın hasar görmesidir.
Sigara içmek tip 2 diyabetin bir nedenidir ve kontrol edilmesini zorlaştırabilir. Aktif sigara içenlerde diyabet geliştirme riski, içmeyenlere göre %30-40 daha fazladır.
Sigara içmek, iltihaplanma ve bağışıklık fonksiyonunun azalması dahil olmak üzere vücut üzerinde genel olumsuz etkilere neden olur. Sigara içmek romatoid artritin bir nedenidir.
Hiçbir şey için biliyorsunuz geç değildir. Sigarayı bıraktıktan sonra bakın neler oluyor?
Sigarayı bırakmak kardiyovasküler riskleri azaltır. Sigarayı bıraktıktan sadece 1 yıl sonra kalp krizi riskiniz keskin bir şekilde düşer.
Sigarayı bıraktıktan sonraki 2 ila 5 yıl içinde inme riskiniz, sigara içmeyenlerinkine yakın bir düzeye düşer.
Sigarayı bırakırsanız, ağız, boğaz, yemek borusu ve mesane kanseri riskiniz 5 yıl içinde yarı yarıya azalır.
Sigarayı bıraktıktan on yıl sonra akciğer kanserinden ölme riskiniz yarı yarıya düşer.
Sigaranın ciğerlerimiz ve kalbimiz için kötü olduğunu biliyoruz ama artık beyne de zarar verdiğini biliyoruz. Kanada McGill Üniversitesi’nden Dr Sherif Karama ilgili kanıtları ortaya koymuş durumda.
Sigara beynin yaşlanmasını hızlandırmaktadır. Sigarayı bıraktıktan sonra beyinde oluşan hasarın kısmen geri dönüşü olabilir ama bu uzun bir süreçtir, bu yüzden sigarayı bırakmayı ertelememelisiniz.
Yaşlılıkta iyi bilişsel yeteneklere (yani düşünme becerilerine) sahip kişiler, yaşamları boyunca iyi bilişsel yeteneklere sahip olan kişiler olma eğilimindedir. Bununla birlikte, yaşlılıkta, hepimiz olmasa da çoğumuz, yeni bilgiler öğrenmek ve bir zihinsel görevden diğerine hızla geçebilmek gibi bazı düşünme becerilerinde belirli bir derecede düşüş gösteririz. Bununla birlikte, bazılarımız diğerlerinden daha fazla bir düşüş oranı gösteriyor. Bu düşüş hızına etki eden faktörler hala araştırılıyor ancak bazıları zaten belli ve bunlardan biri de sigara.
Sigara içenlerin içmeyenlere göre daha ince bir beyin korteksine sahip olduğu araştırmalar sonucunda bulundu. Başka bir deyişle, sigara, içenlerde gri maddeyi yok ediyor. Bu durum önemlidir, çünkü serebral korteks, hafıza ve öğrenme dahil olmak üzere düşünme becerileri için beynin önemli bir parçasıdır. Dolayısıyla kalın olması daha iyidir.
Korteks, yaşla birlikte doğal olarak incelme eğilimindedir. Ancak diğer her şey eşit olduğunda, insan daha fazla sigara içtikçe, daha fazla ince kortekse sahip olma eğilimindedir. Bu sonuçlar, sigara içmenin yaşla birlikte meydana gelen korteksin normal incelmesini hızlandırdığını göstermektedir.
Bu konuda yapılan bir araştırma, bulgularını şu şekilde ifade ediyor:
Yaşamlarında yeterince erken sigarayı bırakan insanlar zamanla kısmen iyileşiyor. Ancak bu iyileşme uzun bir süreç olabilir.
Bu insan grubunda, yaşamları boyunca içtikleri ortalama sigara sayısı hesaplandı. Bu, 26.9 yıl boyunca günde, 20 sigaraydı.
Ortalama sayıda sigara içenler için, korteksin etkilenen bölgelerinin tamamen iyileşmesi yaklaşık 25 yıl sürdü. Ortalamadan daha az sigara içenler daha hızlı iyileşirken, en çok sigara içenlerin 73 yaşında iyileşmek için daha uzun bir yolu vardı (ömürleri yeterse tabii bu yaşı görmeye).
Genel olarak, bu çalışma, bilişsel ve beyin yaşlanmasının, yaşam boyu dinamik bir süreç olduğunu göstermektedir. Bu, yaşlılıkta olan bir şey değildir ve yaşlılığa geldiğinizde yaptığınız veya kaçındığınız tek bir şey tarafından belirleniyor gibi görünmemektedir. Daha ziyade, bu durum, yaşamımız boyunca rol oynayan genetik ve çevresel faktörleri ve yaptığımız yaşam tarzı seçimlerini içeren birçok faktörün sonucu şeklinde görünüyor.
Gelelim sigaranın ruhsal etkisine? Sigaranın etkileri sadece fiziksel mi?
Hepimiz sigara içmenin fiziksel sağlık risklerini biliyoruz. Diğer taraftan, sigara içmenin insanların ruh sağlığını da etkilediğini biliyor muydunuz? Sigara içiyorsanız, sigarayı bırakmanıza yardımcı olacak birçok destek programı, modeli vardır. Sigaradan vazgeçmek için asla geç değildir. Sigarayı bıraktıktan sonra, stres, endişe ve depresyon seviyenizin azaldığını göreceksiniz.
Sigara neden bu kadar bağımlılık yapıyor?
Bir kişi sigara içtiğinde, nikotin beyne yaklaşık on saniye içinde ulaşıyor. Başlangıçta nikotin ruh halini ve konsantrasyonu iyileştirir, öfke ve stresi azaltır, kasları gevşetir ve iştahı azaltır. Fakat düzenli nikotin dozları beyinde değişikliklere yol açar ve bu da nikotin arzı azaldığında, kişide nikotin yoksunluk semptomlarına yol açar. Sigara içmek bu yoksunluk semptomlarını geçici olarak azaltır ve bu nedenle alışkanlığı pekiştirir. Bu döngü, aslında çoğu sigara içen kişinin nikotine neden bağımlı hale geldiğini açıklamaktadır.
Bazı insanlar stres duygularını hafifletmek için ilaç olarak sigara içiyor. Bununla birlikte, araştırmalar sigara içmenin aslında kaygı ve gerginliği artırdığını göstermiştir. Nikotin anında bir rahatlama hissi yaratır. Bu nedenle insanlar stres ve kaygıyı azalttığı inancıyla sigara içerler. Oysa bu duygu geçicidir ve kısa sürede yoksunluk semptomlarına ve artan isteklere yol açar. Sigara, yoksunluk belirtilerini azaltır, ancak kaygıyı maalesef azaltmaz veya birinin stresli hissetmesinin nedenleriyle de zaten hiç ilgilenmez.
Depresyonu olan yetişkinlerin sigara içme olasılığı, depresyonu olmayan yetişkinlere göre iki kat daha fazladır. Çoğu insan depresyon belirtileri göstermeden sigara içmeye başlar. Bu nedenle sigara içmenin depresyona mı yol açtığı yoksa depresyonun insanları sigara içmeye mi teşvik ettiği açık değildir. İkisi arasında karmaşık bir ilişki olması muhtemeldir.
Nikotin, beyindeki kimyasal dopamin salınımını uyarır. Dopamin, olumlu duyguların tetiklenmesinde rol oynar. Depresyonu olan ve sigarayı dopamin arzını geçici olarak artırmanın bir yolu olarak kullanan kişilerde, dopamin genellikle düşük bulunur. Bununla birlikte, sigara içmek, beyni, dopamin üretme mekanizmasını kapatmaya teşvik eder. Bu durumun bir sonucu olarak uzun vadede arz azalır ve bu da insanları daha fazla sigara içmeye teşvik eder.
Depresyonu olan kişiler, sigarayı bırakmaya çalıştıklarında ve daha şiddetli yoksunluk semptomlarına sahip olduklarında özellikle zorluk yaşayabilirler. Ancak bırakmaya karar verirseniz çok sayıda destek programı olduğunu unutmayın. İnsanın sigarayı yenebilecek kadar güçlü olduğuna inanıyorum.
Şizofreni hastalarının sigara içme olasılığı diğer insanlardan üç kat daha fazladır ve daha fazla sigara içme eğilimindedirler. Bunun nedeni, muhtemelen, şizofreni hastalarının, hastalıklarıyla ilişkili bazı semptomları kontrol etmek veya yönetmek ve ilaçlarının bazı yan etkilerini azaltmak için sigara içmeleridir.
Yakın zamanda yapılan bir araştırma, sigara içmenin şizofreni geliştirme riskini artırabileceğini göstermiştir.
Araştırmacılar, sigarayı sadece irade gücüyle aniden bırakmanın, en az etkili yol olduğunu söylüyor. Önceden plan yaparsanız, destek alırsanız ve denemek için doğru zamanı seçerseniz, başarılı olma olasılığınızın daha yüksek olduğunu belirtiyorlar. Kararsız hissediyorsanız, bir kriz yaşıyorsanız veya hayatınızda önemli değişiklikler yaşıyorsanız, bırakma olasılığınız daha düşük olabilir.
Antidepresan veya antipsikotik ilaçlar alıyorsanız, sigarayı bırakmadan önce doktorunuzla veya psikiyatristinizle konuşmanız önemli olacaktır. Aldığınız dozun izlenmesi gerekebilir ve almanız gereken miktar azaltılabilir. Bunun nedeni, sigaranın kandaki bazı ilaçların seviyelerini azaltabilmesidir, bu nedenle, sigarayı bıraktığınızda ilaçların daha düşük dozuna ihtiyacınız olabilir.
Sigarayı bırakmak için değişime hazır olmanız önemlidir. Sigarayla olan ilişkinizi düşünün. Daha iyi fiziksel sağlık, daha taze nefes, daha iyi konsantrasyon ve başka şeylere harcayabileceğiniz para gibi sigara içmeyerek kazanacağınız şeyleri oturup yazın. Uzmanlar bunu öneriyor.
Örneğin, stresle başa çıkmak için sigara kullanıyorsanız, onunla başa çıkmanın başka yollarını bulmanız gerekir. İnsanların yararlı bulduğu, meditasyon ve nefes egzersizleri, düzenli egzersiz, alkolü azaltma, dengeli beslenme, akupunktur ve hipnoz gibi yöntemleri deneyebilirsiniz. Danışmanlar veya sadece destekleyici bir arkadaş, aile üyesi veya dini veya manevi bir liderle de konuşmak mutlaka yardımcı olacaktır.
Nikotin replasman tedavisi (NRT), anti-depresanlar ve diğer ilaçların, zihinsel sağlık sorunları olmayan sigara içenlerin sigarayı bırakmalarına yardımcı olduğu gösterilmiştir . NRT, konuşma terapisi ile birleştirildiğinde daha etkili görünmektedir. Elbette hangi tedavilerin sizin için uygun olabileceği konusunda doktorunuzla, sağlık danışmanınızla mutlaka konuşmanız gerekmektedir.
Sigarayı bırakmadaki en etkin yollardan birisi, sigara tetikleyicilerinizi tanımayı öğrenmenizdir. Bir partide mi veya yemekten sonra mı, sigarayı ne zaman istediğinizi belirleyin. Mümkün olduğunca bu durumlardan kaçınmaya çalışın veya kaçınamayacağınız tetikleyicilere direnmenin yollarını planlayın. Çoğu istek sadece birkaç dakika sürer. Eğer bu birkaç dakika ile savaşabilirsen, sigarayı tamamen bırakmaya daha yakın olacaksınız.
Mutlaka, sigarayı bıraktığınızda ortaya çıkacak septomlara karşı da hazırlıklı olmalısınız.
Baş ağrısı, mide bulantısı, sinirlilik, kaygı, sigara içme isteği, mutsuzluk, konsantrasyon güçlüğü, iştah artışı ve uyuşukluk yaşayabilirsiniz. Daha fazla taze meyve suyu veya su içmek, daha fazla lifli yiyecekler yemek ve diyetinizde kafeini ve rafine şekeri azaltmak, yoksunluk belirtileriyle başa çıkmanıza yardımcı olacaktır.
Aslında, sigarayı bırakmak, iyi planlanmış bir savaşa girmek gibidir. Eğer sigara zehrini, size olan etkilerini çok iyi tanımlayabilirseniz, onlarla savaşmanın pek çok yolu vardır. Sigarayı bırakan milyonlarca insan var. Yani yapabilirsiniz. Sigarayı yenebilirsiniz. Sadece tuzaklarına önceden hazırlıklı olmanız gerekecektir.
Sigarayı bıraktıktan sonra tekrar sigaraya başlayanların sayısı da oldukça fazladır. Sigarayı bırakmayı tekrar denemekten vazgeçmeyin. Sigarayı bırakma ulvi görevinde, neyin yanlış gittiğini düşünmek, kendiniz hakkında daha fazla bilgi edinmek ve gelecekte daha başarılı olmanıza neyin yardımcı olacağını bulmak için sigarayı tekrar bırakmayı deneme fırsatlarınızı değerlendirin. Ben yapamıyorum demeyin. Asla vazgeçmeyin. Doğru bir planlama ve kendini tanıma ile üstesinden gelemeyeceğiniz hiçbir şey yoktur.
Şimdi gelelim işin daha duygusal olan tarafına. Çocuklarımıza, sigara içmeyen eşimize olan pasif içici olmanın etkilerini düşünün. Dahası, dünyaya getirmeyi planladığınız çocuğunuza olacak etkisini düşünün. Daha doğmadan, hatta ana rahmine düşmeden, hayatta 1-0 geriden başlamasına neden olduğunuzu hiç düşündünüz mü?
Pasif içicilik çocuklarda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Araştırmalar, ebeveynleri sigara içen çocukların daha sık hastalandığını gösteriyor. Akciğerleri, pasif içici olmayan çocuklara göre daha az büyür ve daha fazla bronşit ve zatürree olurlar. Hırıltı ve öksürük, pasif içiciliği soluyan çocuklarda daha yaygındır. Pasif içicilik bir çocukta astım krizini tetikleyebilir. Pasif içiciliği olan astımlı çocuklar daha şiddetli ve sık astım atakları geçirirler. Şiddetli bir astım krizi bir çocuğun hayatını tehlikeye atabilir.
Ebeveynleri çevrelerinde sigara içen çocuklar, daha fazla kulak enfeksiyonu geçirir.
Ani Bebek Ölümü Sendromu (SIDS), bir bebeğin yaşamının ilk yılında ani, açıklanamayan, beklenmedik ölümüdür. ABÖS sağlıklı bebeklerde önde gelen ölüm nedenidir. Pasif içicilik ABÖS riskini artırır.
Hamilelik sırasında kadınların sigara içmesi ABÖS riskini artırır. Doğumdan sonra pasif içiciliğe maruz kalan bebekler de ABÖS için daha büyük risk altındadır.
Pasif içicilikteki kimyasalların, beyni, bebeklerin nefes alma düzenine müdahale edecek şekilde etkilediği görülmektedir. SIDS’den ölen bebeklerin akciğerlerinde daha yüksek konsantrasyonlarda nikotin ve diğer nedenlerden ölen bebeklerden daha yüksek kotinin seviyeleri (ikinci el dumana maruz kalmanın biyolojik bir belirteci) vardır.
İkinci El Duman Akciğer Kanserine Neden Oluyor. Pasif içicilik, hiç sigara içmemiş yetişkinlerde akciğer kanserine neden oluyor. Evde veya işte pasif içiciliğe maruz kalan sigara içmeyenlerin, akciğer kanserine yakalanma riskini %20-30 oranında artar. Sigara dumanına maruz kalan sigara içmeyenler, sigara içenlerle aynı kansere neden olan madde ve zehirlerin çoğunu teneffüs etmektedirler. İkinci el dumana kısa süreli maruz kalma bile, kanser sürecini harekete geçiren şekillerde hücrelere zarar verebilmektedir. Aktif sigara içiciliğinde olduğu gibi, pasif içiciliğe maruz kalma süresi ne kadar uzun ve seviyesi ne kadar yüksekse, akciğer kanseri gelişme riski de o kadar fazladır.
“Center for the Study of Religion/Spirituality and Health, Duke University Medical Center, Durham, North Carolina” ve birkaç daha farklı birimin yaptığı “The Relationship Between Religious Activities and Cigarette Smoking in Older Adults” başlıklı makaleyi de okumanızı öneririm. Bu çalışma sonucunda şunu söylüyor. Dini olarak aktif kişilerin sigara içme olasılığı daha düşüktür ve sigara içiyorlarsa daha az sigara içerler. Sigara ve hastalık arasındaki ilişki ve hem sigara içmenin hem de dini faaliyetlerin yaygın prevalansı göz önüne alındığında, bu sonucun halk sağlığı üzerinde güçlü etkileri vardır.
Gelelim sigaranın sevgili atmosferimize yaptıklarına? Şaka değil. Bakın neler yapıyor?
İkinci el dumanda karbondioksit, metan ve diğer zararlı kimyasallar bulunur ve bu da sigara içme yoluyla hava kirliliğine neden olur. Metan ve karbondioksit genel atmosferik kirliliğe katkıda bulunur.
Sigara içmek küresel olarak her yıl atmosfere yaklaşık 2,6 milyar kilogram karbondioksit ve 5,2 milyar kilogram metan salmaktadır. Bu, sigaranın tek başına iklim değişikliğine nasıl katkıda bulunduğunun net bir resmini sunar.
Sigara izmaritleri, çöp atma konusunda giderek daha büyük endişelerden biri haline geliyor. Her yere saçılmış sigara izmaritleri bulmak yaygındır ve genellikle yağmur suyuyla yıkandıklarında veya kıyı şeridinde veya sulak alanlarda su yollarına girmenin bir yolunu bulurlar.
Ocean Conservancy, sigara izmaritlerinin en yaygın atık madde olduğuna dikkat çekiyor. Örneğin, 2008 yılında, Uluslararası Kıyı Temizleme programı, su yollarından ve plajlardan yaklaşık 3,2 milyon sigara izmariti temizlemeyi başardı. Bu, diğer tüm çöplerin neredeyse iki katıydı. Su yollarını kirlettiklerinde suda yaşayan hayvanlara, bitkilere ciddi şekilde zarar verirler ve hatta yeraltı sularını kirletirler.
Bakın balıkları nasıl etkiliyor?
Balıklar özellikle sigaralardan sayısız şekilde etkilenmektedir. Sigara filtreleri ne zaman su sistemlerine girmenin bir yolunu bulsa, balıklar tarafından yutulabilirler çünkü böcekler gibi balık yemlerine benzerler. Filtreler balığın içinde kalarak mide kapasitelerini azaltarak yeme alışkanlıklarını etkiler.
ABD’de yapılan araştırmalar, sadece tek bir sigara izmaritinin 1 litrelik sudaki bir balığı öldürebileceğini de buldu. Bu bulgu, su sistemlerinde yolunu bulan sigara izmaritlerinin miktarına çevrilirse, balıkların her yıl ne kadar etkilendiği görmek çok zor olmasa gerek. İnsanlar da, herhangi bir şekilde, etkilenen balıkları tüketerek kimyasalları alırlarsa, aynı şekilde pek çok sağlık problemiyle karşılacaklardır.
Ya evcil hayvanlarımız? Veya sokakta yaşayan hayvanlarımız? Merak etmeyin onlarda bu sigara zehrinden paylarını alıyorlar, maalesef.
Evcil hayvanlar dışarıdayken çöpleri ve sokakları koklamak gibi pek çok şey yaparlar. Bu, evcil hayvanları, köpekleri ve kedileri çöp olarak yerde yatan sigara izmaritlerini yutma riskiyle karşı karşıya bırakır. Sonuç zarar verebilir ve hatta evcil hayvanı öldürebilir. İkinci el duman ayrıca evcil hayvanları astıma veya diğer akciğer komplikasyonlarına duyarlı hale getirebilir. Tıpkı insan arkadaşları gibi kansere yakalanmaktan da kendilerini kurtaramayabilirler.
Sigara çöpü, tüm dünyada hayvancılık ve çiftlikler üzerinde kötü, büyük bir etkiye sahiptir. Sigara izmaritleri ve ambalajları, onu tüketen herhangi bir canlı organizma için son derece tehlikeli olabilecek kimyasallar ve toksinler içermektedir. Hayvanlar bu çöpü yediğinde, hastalığa veya ölüme neden olabilecek bu kimyasallara maruz kalmış olurlar.
Hayvancılık da topraktaki sigara çöplerinden etkilenir. Domino etkisi gibi çalışır. Sigara çöpü ile, o bölgede yetişen otları ve diğer bitki örtüsünü zehirleyen kimyasallar toprağa sızar. Hayvanlar daha sonra kimyasal dolu bitkileri yerler ve hastalanabilirler. Bu durum, birçok farklı bölgeden büyük miktarda bitki örtüsü ile beslenen, otlayan hayvanlar için özellikle tehlikelidir.
Dünyada sigara izmaritlerinin yakılmasıyla başlayan orman yangınları sayısızdır. Her yıl dünya çapında yaklaşık 17.000 kişi, çakmakların ya da yanan sigaraların çıkardığı yangınlar nedeniyle ölmektedir.
Ayrıca, bu tür orman yangınları çevreye zarar vermekte, biyolojik çeşitlilik kaybına, habitat kaybına, hava kirliliğine, ormansızlaşmaya, insanların ve vahşi hayvanların ölümüne neden olmaktadır. 1987 yılında Çin’de bir sigara izmaritinden çıkan bir orman yangını 300 kişiyi öldürdü, 5.000 kişiyi evsiz bıraktı ve yaklaşık 1,3 milyon hektar alanı yok etti.
Evet. Sigaranın zararlarını aktarmaya insandan başladım. Pasif içiciliğin ne denli tehlikeli olduğunu belirttim. Sigaranın, dünyamıza, atmosferimize, hayvanlara ne derece zarar verdiğinden bahsettim. Kendimize, sevdiklerimize, geleceğimize, dünyamıza hepimizin bir borcu var. İnsana verilen bu büyük sorumluluğun farkında olmalı ve gerekli aksiyonları almalıyız. Sigarayı bırakabilirsiniz. Kendinize güvenin ve sonraya ötelemeden derhal bir karar verip aksiyon alın. Sevdikleriniz için bunu denemeye değmez mi?
Sarav Asiye Yigit – 5 Haziran 2021 Cumartesi
Kaynakça:
https://www.mentalhealth.org.uk/a-to-z/s/smoking-and-mental-health
https://www.cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/secondhand_smoke/health_effects/index.htm
Leave A Comment